Czym jest niezdolność do pracy? Czynnikiem decydującym o przyznaniu statusu osoby niezdolnej do pracy jest częściowa lub całkowita utrata zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu. Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy przysługuje również, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania tej sprawności po przekwalifikowaniu.
Ustawodawca przewidział dwa rodzaje renty:
- renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – gdy osoba utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy
- renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy – gdy osoba utraciła – w znacznym stopniu – zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji.
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki określone w ustawie o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych (art. 57 ustawy):
1) jest niezdolny do pracy,
2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy.
Warunek ten nie jest wymagany od ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy
3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w ustawie, np. np. w okresie ubezpieczenia z tytułu różnego rodzaju zatrudnienia, w tym również z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej,
– służby wojskowej,
– pobierania zasiłku macierzyńskiego,
– pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy,
– przebywania na urlopie wychowawczym,
– pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub opiekuńczego),
– pobierania świadczenia rehabilitacyjnego,
albo powstała w okresie nie późniejszym niż w ciągu 18 miesięcy od ustania powyższych okresów.
Powyższych uregulowań nie stosuje się do osoby, która udowodni okres składkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny.
Przyznanie renty jest uzależnione o czym było wyżej od posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego
1) 1 rok – jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;
2) 2 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
3) 3 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
4) 4 lata – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
5) 5 lat – jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat. (okres ten powinien przypadać w ostatnich 10 latach przed złożeniem wniosku o rentę.
Warunek spełnienia odpowiedniego stażu posiada również osoba, która została zgłoszona do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miała, nie przerwany 6 miesięczny okres składkowy i nieskładkowy.
Na ile czasu można otrzymać rentę?
Osobie, która spełniła warunki określone w ustawie, przysługuje:
1) renta stała – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała;
2) renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.
Renta okresowa przysługuje przez okres wskazany w decyzji organu rentowego. Co do zasady niezdolność do pracy jest orzekana na okres nie dłuższy niż 5 lat.
